ARTYKUŁ – KALIGRAFIA JAPOŃSKA
しょどう  書道  shodō
書道(shodō) – w tłumaczeniu dosłownym oznacza „drogę pisma“. To kaligrafowanie znaków, które polega na zapisywaniu ideogramów w taki sposób, aby ukazać i wyrazić ich piękno. Oryginalnie shodō wywodzi się z Chin, wobec czego początkowo Japończycy naśladowali styl pisania Chińczyków. Jednakże, wraz z powstaniem japońskiego sylabariusza kana (na który składa się hiragana i katakana) zaczęły rozwijać się również niezależne style kaligrafowania w Japonii.
Podczas ćwiczenia się w kaligrafowaniu ważne są zarówno koncentracja i cierpliwość, jak i odpowiednie przyrządy, którymi będziemy się posługiwać. Ważne jest, aby podczas kaligrafowania używać tradycyjnego zestawu narzędzi, między innymi specjalnie do tego przeznaczonych pędzli, tuszu czy papieru.
墨（すみ） tusz

Tradycja nakazuje, abu tusz był wyrabiany każdorazowo przed przystąpieniem do kaligrafowania znaków. Ma on formę twardych, czarnych bloków o różnym kształcie, które powstają w wyniku częściowego spalenia drewna sosnowego (produkt ten nazywa się shōenboku松煙墨,しょうえんぼく). Taki blok zmieszany jest ze specjalnym klejem nikawa (膠,にかわ). W zależności od dodawania innych składników, tusz może mieć różne odcienie, np. szary, brązowy, fioletowy. Tusz używany do kaligrafowania tworzy się rozwadniając blok tuszu, jednocześnie pocierając go o powierzchnię suzuri. Obecnie jednak coraz częściej kupuje się rozwodniony już tusz. W Japonii najbardziej znane regiony, w których zajmowano się niegdyś produkcją tuszu to Nara oraz Kyōto.
硯 (すずり)　suzuri
Suzuri – jest to rodzaj podstawy, służącej do rozcierania tuszu i przygotowywania tuszu do kaligrafowania – sumi. Dzielą się na dwie zasadnicze grupy: praktyczne i ozdobne. Większość z nich zrobiona jest z kamienia, jednak zdarzają się również suzuri kryształowe, jadeitowe, metalowe, bambusowe itp. Najczęściej mają kształt owalny, kwadratowy, zdarzają się jednak również suzuri o nieokreślonym kształcie. O jakości suzuri świadczy to, jak łatwo można dzięki niemu wyprodukować tusz. Każdy suzuri ma również zagłębienie, do którego spływa tusz, stworzony dzięki zmieszaniu stwardniałego tuszu z wodą.

筆（ふで） fude

Fude, czyli po prostu pędzel – podstawowe narzędzie niezbędne do kaligrafii. Pierwsze pędzle powstawały już ok. 2 – 3 tysięcy lat przed Chrystusem w Chinach. Obecnie używa się różnych materiałów do produkcji pędzli, lecz tradycyjnie zrobione są one z bambusa, włosie natomiast jest naturalne i pochodzenia zwierzęcego. Pędzel, obok tuszu, kamienia do rozcierania tuszu i papieru zalicza się do  „czterech skarbów“ japońskiej kaligrafii (文房四候,bunbō shikō)。
半紙　（はんし）　hanshi

Hanshi – to papier, który używany jest podczas kaligrafowania. Ma długość ok. 35 cm i szerokość ok. 25 cm. Papier ten jest stosunkowo miękki, najczęściej robi się go z morwy, lnu itp. W okresie Heian (VIII – XII w.n.e) standardem było używanie papieru o wymiarach 70×39 cm (papier washi和紙、わし). Po przecięciu go na pół powstawał mniejszy format, który zaczęto nazywać hanshi („han“ znaczy dosłownie „pół“).
硯箱　（すずりばこ） suzuribako

Suzuribako jest małym pudełkiem, w którym przechowuje się niezbędne narzędzia potrzebne w shodō. Pierwotnie importowane były z Chin, a w Japonii po raz pierwszy zaczęto produkować je ok. X wieku. Można wyróżnić ich dwa rodzaje:

Techniki kaligrafii

Ogólnie rzecz biorąc w shodō istnieje aż pięć różnych stylów kaligrafowania. Są to:

Należy jednak zwrócić uwagę na to, że obecnie w Japonii najpopularniejsze są tylko trzy z nich, mianowicie kaisho, gyōsho oraz sōsho. Poza tym czasem za czwarty obecny w Japonii styl uważa się kanę.

楷書　kaisho

Kaisho jest podstawowym stylem, jaki poznają wszyscy  rozpoczynający swoja przygodę z shodō. Funkcjonuje również pod nazwą shinsho. Uważany jest za standardowy, głównie ze względu na prostotę odczytania znaków. Styl kaisho skupia się raczej na prostokątnych kształtach, przez co adeptom jest łatwiej przyswoić ruchy pędzlem. Pisząc tym stylem, kreślimy znaki powoli, kreska po kresce. Może minąć wiele lat zanim nauczymy posługiwać się kaisho, styl ten jest jednak podstawą aby dalej się rozwijać, jest swego rodzaju bramą do innych stylów. Mówi się, że styl ten został stworzony przez mistrza Zhong Yao, Chińczyka żyjącego w latach 151 – 230.

行書　gyōsho
Gyōsho znany jest jako styl pisany pół-kursywą. Określa się go tak, ponieważ łączy w sobie cechy zakrzywionych kresek oraz, częściowo, regularnych. Kiedy opanujemy już kaisho, następnym krokiem w rozwoju naszej umiejętności kaligrafowania jest przejście właśnie do gyōsho. W odróżnieniu od kaisho, w gyōsho zaobserwować można  kilka kresek nakreślonych jednym machięciem pędzla. Przyjmuje się, że styl ten został stworzony przez chińskiego mistrza Liu Deshenga, a wywodzi się on z pisma kancelaryjnego reisho.
草書　sōsho

Tak zwany styl trawiasty shōsho znacznie się różni od dwóch poprzednich i można napotkać wiele trudności na swej drodze, zanim będzie się nim biegle posługiwać. Aby go opanować, przydatna może okazać się nauka innego stylu – reisho. Sōsho jest stylem kursywnym, który oryginalnie został stworzony z myślą o szybkim pisaniu. Posługując się tym stylem, należy być skupionym jeszcze bardziej niż zwykle kiedy kaligrafujemy, ponieważ każde nasze niedociągnięcie i zawahanie jest doskonale widoczne. Uroda tego stylu spowodowała, że stał się najpopularniejszy wśród artystów.
Czym jest kaligrafia dla Japończyków?
Mimo niesamowitego tempa życia w Japonii, Japończycy wciąż mają zamiłowanie do tradycyjnych „dróg“ (道、どう）i udaje im się znaleźć czas na rozwijanie własnej osobowości i charakteru. Czym więc jest shodō dla Japończyków? Według Yoshimi Nakayasu, posiadającej 5 dan (stopień mistrzowski) w kaligrafii japońskiej, kaligrafia nie polega tylko i wyłącznie na pięknym pisaniu znaków. To także uzewnętrznianie siebie, wzbagacanie swego serca, czy właściwie ducha (japońskie 心、こころ）oraz swego rodzaju duchowy trening. Porównuje ona sztukę kaligrafii do muzyki. W muzyce bowiem może istnieć jeden instrument oraz utwór, lecz granie na tym instrumencie i interpretacje piosenek czy melodii mogą się znacznie od siebie różnić. Podobnie jest z shodō. Używając tego samego pędzla i stosując się do tych samych zasad, mistrz kaligrafii potrafi w niepowtarzalny sposób wyrazić siebie. Poza tym, według Noshimi Nakayasu w kaligrafii ważne jest, jak to określa, „kontrolowanie własnej duszy“.

書道 w życiu Japończyków
W Japonii dzieci zaczynają naukę shodō już w szkole podstawowej. Zajęcia takie nazywają się shūji (習字、しゅうじ）, czyli po prostu „nauka znaków“.  Jeśli chcą, mogą również rozwijać się na zajęciach pozaszkolnych oraz w tak zwanych „klubach“ (クラブ). W pierwszych dwóch klasach dzieci posługują się miękkim ołówkiem, jednak w klasach od 3 – 6 piszą już pędzelkami. Zajęcia odbywają się najczęściej godzinę tygodniowo. W gimnazjum również jest czas na kaligrafię, a zajęcia odbywają się średnio 1-2 godziny miesięcznie. W liceum natomiast shodō jest przedmiotem, który należy wybrać samemu. Wybierają go najczęściej młodzi ludzie chcący mieć w przyszłości jakiś związek ze sztuką.Poza dziećmi również wielu dorosłych zapisuje się na kursy shodō, zarówno dla możliwości wyrażenia samego siebie, jak i ze względów praktycznych (dzięki kaligrafowaniu ręka podczas pisania znaków staje się „pewniejsza“).

Zwyczaje i konkursy związane z shodō

Ponadto istnieje również zwyczaj zwany kakizome (書初め). Jest to pierwsze wykonanie kaligrafii w danym roku i najczęściej wydarzenie takie organizuje się w szkołach podstawowych i gimnazjach. Wszyscy uczestnicy kaligrafują to samo słowo  bądź złożenie, a następnie wybiera się najlepsze prace.
Gdzie można uczyć się kaligrafii?
W Japonii znajduje się wiele stowarzyszeń promujących shodō. Można się również zapisać na kursy kaligrafii. Jak jednak sprawa wygląda w Polsce? Okazuje się, że nie ma tak źle, jak mogłoby się wydawać. W naszym kraju bowiem działa wielu Japończyków, którzy posiadają wysokie stopnie mistrzowskie w shodō. W Warszawie zajęcia z kaligrafii prowadzi Pani Nakayasu Yoshimi (5 dan). Prowadzi ona również szkołę „Murasaki“, w której to szkole właśnie zapisać się można na zajęcia. W Poznaniu z kolei kaligrafią zajmuje się Pani Ikushima Maho.
Ile kosztuje kurs shodō?
Ceny zajęć z shodō wahają się w zależności od tego, za ile godzin „z góry“ zapłacimy. Jedna godzina zajęć kaligrafowania kosztuje mniej więcej 60 zł. Obok zamieszczony jest cennik jednej ze szkół zajmujących się nauczaniem shodō w Polsce.

Rodzaj zajęć	Cena
Kaligrafia – raz w tygodniu  – umowa na 3 miesiące	170
Kaligrafia – 2 razy w tygodniu  – umowa na 3 miesiące	320
Kaligrafia – pakiet 10 zajęć (w dowolnych terminach)	590
Kaligrafia – pakiet 20 zajęć (w dowolnych terminach)	1100
Kaligrafia – lekcja jednorazowa	65

Stowarzyszenia shodō w Japonii

Zenkoku shokyōkenreimei
Stopnie „wtajemniczenia“ w shodō
W shodō stosuje się system rankingowy, który wskazuje na nasz stopień zaawansowania, ukazuje poziom naszych umiejętności oraz oficjalnie je potwierdza. Podobnie jak w wielu innych „drogach“ japońskich, również i w shodō istnieje system stopni uczniowskich zwanych kyū（級) oraz mistrzowskich zwanych dan（段). W zależności od szkoły, liczba stopni może się różnić. W jednym z bardziej znanych stowarzyszeń, Nihon Shūji (日本習字）ranking stopni uczniowskich zawiera się w przedziale 10 – 1 (malejąco, aż do 1 kyū). Następnym stopniem jest 1 dan (pierwszy stopień mistrzowski) i może on zostać rozwinięty do 8 dan. Należy pamiętać o tym, że stopnie nie są sobie równoważne, jeśli weźmie się pod uwagę różne szkoły, gdyż wiele z nich używa swoich własnych skal rankingowych.
Egzaminy i certyfikaty

Tak jak i w wielu różnych innych dziedzinach, również w shodō można zdobywać stopnie. Aby jednak stopień taki uzyskać, należy najpierw podejść do stosownego egzaminu. Dzielą się na kilka rodzajów, np. w szkole Nihonshūji egzaminy zdawać można między innymi w takich kategoriach, jak znaki kanji, kana, egzamin z pisania znaków długopisem/piórem czy też egzamin na instruktora. W Nihonshūji istnieją cztery stopnie instruktorskie. Po japońsku na instruktora kaligrafii mówi się shihan (師範). Po osiągnięciu piątego stopnia mistrzowskiego dan osiąga się status kyōju  (教授). Co ciekawe, w Japonii nie potrzebne jest zdanie egzaminu, by nauczać shodō.
Przykładowy certyfikat, zaświadczający o zdaniu egzaminu na stopień 7 dan,wydany przez Nihon Shūji kyōiku saidan (日本習字教育財団の七段位の検定）

Przykładowy egzamin. Kółka oznaczają poprawnie napisany znak, natomiast w pozostałych przypadkach zostały naniesione poprawki przez egzaminatora.　ある書道試験の問題です。丸で正しい答え、赤い線で間違った線が見えます。                                                                                                                                                                                            

日本のお風呂   Kąpiel po japońsku

Łaźnia japońska – 日本のお風呂

W którym momencie w historii zaczęło się uwielbienie Japonńczyków do kąpieli?

Odpowiedź jest prosta. Początkowo była to kąpiel parowa (np. kąpiele w łaźniach parowych w jaskiniach) czy przesiadywanie w gorących źródłach. Jednak wszystko zaczyna się w VI wieku, za panowania cesarza Kinmeia, kiedy to zostaje sprowadzona do Japonii chińska filozofia buddyjska.

Kąpiel w tamtym okresie odbywała się w “łaźnio-szafie”, która w domostwie pełniła rolę łaźni parowej. Mechanizm działania był dość prosty: nogi zanurzano w ciepłej wodzie, relaksując dolną część ciała, co jakiś czas wylewając wodę na rozgrzany kamień. To rodzaj obecnie popularnej sauny! W okresie Edo nadal popularne były łaźnie parowe, jednak ogrzewano wtedy większe pomieszczenia. Mówi się, że zamek Edo był nazywany “wodnym pałacem”, gdyż pieszo przenoszono gorącą wodę z Atami!

Styl łaźni wyraźnie zmienił się w okresie Meiji. Zakuroguchi jest podniesione (co widać na obrazku po prawej stronie) ponadto, dodatkową gorącą wodę umieszcza się między płytkami w celu utrzymania pary.

Obecnie rytuał kąpieli może przyjmować rozmaite formy. Kąpiąc się oglądamy telewizję, relaksujemy się słuchając muzyki. Dzięki odpowiednio dobranemu stylowi kąpieli możemu poprawić samopoczucie, a nawet wpłynąć na przebieg diety! Coraz więcej informacji jest udostępnianych na ten temat.

お風呂の言葉  – Przydatne pojęcia

温泉（おんせん）は、地中から湯が湧き出す現象や湯となっている状態、またはその場所を示す用語です。 Onseny – popularne gorące źródła. Powstają wtedy, kiedy dzięki ogromnemu cieśnieniu z wnętrza Ziemi, woda wydostaje się na powierzchnię.	蒸し風呂（むしぶろ）は、蒸気により体を蒸らす風呂です。 Mushiburo, czyli łaźnia parowa.
銭湯（せんとう）は料金を支払って入浴できるようにした施設で、日本の公衆浴場の一種。風呂屋（ふろや）とも、湯屋（ゆや）とも呼ばれる。 Sentou, czyli rodzaj publicznej japońskiej łaźni. Inaczej – miejskie kąpielisko z płatnymi usługami. Nazywane także furoya lub yuya.	番台 – 公衆浴場などで、入り口に高く設けた見張台。また、その番人。 Jest to opłata, którą należy uiścić przy wejściu do sentou. Osoba, która przyjmuje opłaty nazywa się banjin.
湯船 – 入浴用の湯をたたえておくおけ。 Yubune – to określenie odnosi się do praktycznie wszystkich kąpieli z użyciem wody.	女湯 – 浴場で女専用の湯。 Onnayu – miejsce do kąpieli przeznaczone tylko dla kobiet.
足湯　-　手足を洗うための湯。 Ashiyu – to ciepła woda przeznaczona do mycia rąk oraz nóg.	男湯 – 浴場で男専用の湯。 Otokoyu – miejsce do kąpieli przeznaczone tylko dla mężczyzn.
砂湯 – 温泉の蒸気などで熱した砂に身体を埋めてあたたまる設備。 Sunayu – na terenie gorących źródeł pokrywanie ciała ciepłym piaskiem; kąpiel piaskowa.	サウナ – フィンランド風の蒸気浴の風呂。石を熱した熱と、それに水をかけて得られる蒸気とで小部屋の温度を高め、そこに入って汗を流す。 Sauna – znany, fiński rodzaj łaźni parowej. Rozgrzany kamień polewany jest wodą w celu wytworzenia pary i pocenia się.
混浴  -　男女が同じ浴場で入浴すること。 Konyoku – branie kąpieli kobiet i mężczyzn w tym samym pomieszczeniu; łaźnia koedukacyjna.	露天風呂 – 屋外にある風呂。野天風呂。 Rotenburo – wanna znajdująca się pod gołym niebem; na świeżym powietrzu.
旅館 – 旅行者を宿泊させることを業とする家。 Ryokan – rodzaj japońskiego hotelu, w którym podróżni mają możliwość zatrzymania się.	温泉旅行 – 地中から湯が湧き出す現象や湯となっている場所への旅。 Onsenryokou – wyjazd na wycieczkę do jednego z ośrodków, którego atrakcją są gorące źródła.
浴衣 – 和服の一種である。通常の和服とは違い、長襦袢を着用せず、素肌の上に着る略装である。 Yukata – rodzaj kimona. Nosi się je na gołej skórze, w przeciwieństwie do kimona, które zakłada się na kilka innych warstw ubioru.

有名な温泉地 – Najczęściej odwiedzane gorące źródła

YAMAGATA – jeżeli szukamy gorących źródeł w rejonie Touhoku to z pewnością najpierw przyjdzie każdemu na myśl Onsen Zao w Yamagacie. Inne to Yunosawa Spa w prefekturze Aomori, gorące źródła Tamagawa czy onsen Iwaki Yumoto – zbyt wiele by wymieniać wszystkie.	KANAGAWA – jeżeli celem są gorące źródła w prefekturze Kanagawa to nie wolno zapomnieć o onsenie Yunohana. Mówi się, że są to piękne miejsca z niesamowitym widokiem na górę Fuji.
GUNMA – region Kantou znajduje się w sercu gorących źródeł. Wokół znajdują się onsen Ikaho, tokijskie Nasu, a także onsen Kusatsu w prefekturze Gumna. W pobliżu Tokio znajduje się też Hakone, które urozmaici ucieczkę ze stolicy.	HOKKAIDO – gorące źródła wiosną? Tylko na Hokkaido! Tutaj zasmakować można kąpieli na świeżym powietrzu podziwiając piękną przyrodę. Najsłynniejszym onsenem jest Noboribetsu, inne to także Niseko oraz Anko onsen.
Ikaho onsen – gorące źródła, w których woda jest zabarwiona na złoto bądź srebrzysto (ze względu na minerały). W 1996 roku odkryto, że czysta woda jest źródłem srebra!	Yu no kawa onsen – jeden z 3 największych gorących źródeł na Hokkaido. Odwiedzało go wiele postaci historycznych takich jak Enomoto Takeaki.
Kawaguchiko onsen – jezioro położone u podnóża góry Fuji. Proponowane pokoje z widokiem na szczyt. Niedaleko znajduje się park rozrywki – po zabawie nie ma nic lepszego niż relaks w gorących źródłach.	Shirahama onsen – jedne z trzech największych gorących źródeł w Japonii. Znane pod nazwą Osamu bądź Muro z okresu Asuka i późniejszej Nary.
Kinugawa onsen – gorące źródła znajdujące się 2h drogi z Shinjuku. Ryokan znajduje się po drugiej stronie doline – oferuje luksusowe pokoje z przepięknym widokiem.	Jouzankei onsen – znajduje się w jednej z największych miejscowości uzdrowiskowych, 1h jazdy od centrum Sapporo (Hokkaido). Od dawien dawna nazywany “Sapporo no okujishiki”, czyli “pokojem Sapporo”.
Dougo onsen – jego historia sięga 3 000 lat wstecz. Jego nazwa pojawia się nawet w kronikach japońskich z VII wieku takich jak Nihonshoki!

折り紙 – JAPOŃSKA SZTUKA SKŁADANIA PAPIERU ORIGAMI

Origami to umiejętność składania kolorowego, kwadratowego kawałka papieru, bez użycia nożyczek ani kleju, tak, aby powstały małe dzieła sztuki jak ptaki czy złote rybki. Najbardziej popularnym origami jest postać żurawia – jest powszechnie uważany za arcydzieło sztuki składania papieru.	1000 żurawi wykonanych z papieru i złożonych w odpowiedni sposób nosi nazwę senbazuru (Tysiąc Żurawi). Następnie zanoszone są one choremu z życzeniami, aby jak najszybciej powrócił do zdrowia.
W Stanach Zjednoczonych wyjątkowo znanym stworzyszeniem origami jest  Oppenheimer’s The Friends ORIGAMI of America, Wielka Brytania jest znana z Brytyjskiego Stworzyszenia Origami. W innych państwach świata (Belgia, Holandia, Włochy) również można spotkać organizacje zajmujące się japońską sztuką składania papieru.	Zastanówmy się jednak, jak w końcu zaczęto bawić się w “składanie papieru”? Jak wygląda historia origami?
Technika składania papieru została sprowadzona do Japonii z Chin w VII wieku. Papier przez długi okres czasu przechodził odpowiednie procesu przetwarzania, aby osiągnąć produkt, który przy składaniu będzie sprężysty, nie podatny na rozdzieranie, a równocześnie delikatny. Washi – tradycyjny japoński papier, unikalny i odrębny, który przyczynił się do rozwoju origami.	Składanie takich origami jak łódź czy żuraw uważane jest za zajęcie czysto hobbystyczne. Dawniej były jednak składane w celu zapobiegania chorobom oraz odganiania złego losu.
Zaczęto je składać na większą skalę prawdopodobnie w okresie Edo (1600-1868), kiedy to rozpoczęła się masowa produkcja papieru.	W latach 1688-1704 (era Genroku) składanie różnych rodzajów żurawi oraz łodzi z papieru stało się bardzo modne. Gotowymi origami ozdabiano stroje, uwieczniano je na obrazach ukiyo e.
Około 100 lat później zaczęto publikować książki poświęcone coraz trudniejszym origami. Była to nie tylko forma zabawy dla dzieci, wiele diagramów składania papieru były skierowane ku dorosłym ze względu na złożoność i trudność wykonania wzorów.	Technika wyrobu papieru została wprowadzona do Europy w XII wieku. W tamtym okresie produkowano inną formę origami. Była popularna, jednak nie na taką skalę jak to miało miejsce w Japonii.
W okresie Meiji sztuka składania papieru była na tyle popularna, że zaczęto nauczać jej w przedszkolach i szkołach podstawowych. Na rozwój origami wpłynął niemiecki pedagog Friedrich Wilhelm August Fröbel (1782-1852), który włączył origami do europejskiej metody nauczania. Pozwalało to poznawać geometryczne kształty oraz figury, dlatego system ten powszechnie stosowano w przedszkolach.	Popularność origami W czasach obecnych istnieją niezliczone kształy origami. Ponadto została powszechnie uznana ich wartość oraz ogromny potencjał. Origami stało się hobby dorosłych. Na całym świecie zakładane są organizacje zrzeszające miłośników tej japońskiej sztuki.
他の折り紙団体 British Origami Society（イギリス） OrigamiUSA（アメリカ） The Israeli Origami Center（イスラエル） Centro Diffusione Origami（イタリア） Paper Crane（オーストラリア） Asociación Española de Papiroflexia（スペイン） du Mouvement Français des Plieurs de Papier（フランス） Origami Sociëteit Nederland（オランダ） Kusudama (jap. 薬玉 kusu dama) – kulista ozdoba wykonana m.in. ze sztucznych kwiatów lub papieru (np. metodą origami). Czasem doczepia się do niej od spodu długie, kolorowe wstążki, tasiemki, nici. W starożytnej Japonii kusudama była torbą wypełnioną substancjami zapachowymi, mającymi na celu odstraszenie złych duchów i demonów, głównie w czasie dorocznego Święta Dzieci w dniu 5 maja. Kusudamy uważa się za prekursora origami modułowego. Różnica między kusudamą a origami modułowym jest taka, że poszczególne moduły w origami nie mogą być sklejane ani zszywane.	Kirigami (jap. 切り紙) jest odmianą origami, w której wolno twórcy robić małe cięcia w papierze (z jap. kiru = uciąć, kami = papier). W origami nacięcia nie są tolerowane ponieważ techniki składania papieru rozwinęły się wystarczająco, by cięcia były niepotrzebne.
Origami modułowe, molekularne lub matematyczne – odmiana origami, w której figury powstają w wyniku połączenia powstałych wcześniej zgodnie z regułami origami elementów. Takie pojedyncze moduły (np. moduł zwany Sonobe) są łączone w całość, tworząc bardziej skomplikowaną figurę.	鈴木恵美子 Suzuki Emiko – znana artystka japońska. Cechuje ją delikatność stylu wykonania papierowych dzieł. Jedną z jej najbardziej znanych prac jest “zakręcona róża” wykonana z siatki (na obrazku poniżej)
Eric Joisel – francuski mistrz origami, który tworzył swoje dzieła przy pomocy tzn. wodnej techniki – dzięki odrobinie wody potrafił uformować niesamowite figury, nie używając przy tym kleju czy nożyczek.	Akira Yoshizawa to artysta, który przez ponad pół wieku był najbardziej rozpoznawalnym twórcą origami na świecie. Jest on uważany za ojca współczesnego origami i człowieka, który z tego rzemiosła uczynił sztukę. Przez lata doskonalił techniki składania papieru, opracował też uniwersalny, symboliczny sposób zapisywania instrukcji, który mogły zrozumieć także osoby nie znające japońskiego. Stworzył 50 000 modeli, wydał 18 książek i założył Międzynarodowe Centrum Origami w Tokio. Za swoje zasługi w propagowaniu kultury Japonii został odznaczony przez cesarza Orderem
To dzieło artysty z Japonii – Wataru Ito – budował je przez cztery lata. Pan Ito budował swój „Castle on the Ocean”, gdy znudziły go egzaminy wstępne na uniwersytet. Używając tylko noża i kleju, student sztuki zbudował całą panoramę miasta przez cięcie i składanie setek stron papieru.	Najmniejszego żurawia origami najprawdopodobniej wykonał pan Naito Akira z Japonii. Używał stopniowo coraz mniejszych kwadratów -najmniejszy żuraw został zrobiony z kwadratu o wymiarach 0,1mm x 0,1 mm. Pan Naito składał małego ptaka przy użyciu mikroskopu i specjalistycznych narzędzi, które zrobił sam.
Najwiekszy żuraw powstał na stadionie  w Japoni. Do zrobienia tej figury użyto papieru o wymiarach 64,77m x 64,77m . Ze względu na ogromny rozmiar, uczestnicy używali wałów aby uwolnić powietrze ze złożonych elementów. Budowa żurawia trwała siedem i pół godziny, a pracowało przy tym 200 mieszkańców w wieku od 6 do 77 lat.	シンガポールコブラ Giantyczna Cobra o długości prawie 150 metrów była składana w Singapurze z okazji roku węża – 2001r.

 

 

ARTYKUŁ – JAPOŃSKI NOWY ROK – お正月

	Jedno z najważniejszych, jak nie najważniejsze święto japońskie. Jest formalnym świętem państwowym w dniu 1 stycznia, jednak zazwyczaj obchodzi się je od 29 grudnia do 3 stycznia. Jest to nie tylko czas zabawy i spotkań z bliskimi, ale także szansa na pozamykanie starych spraw, rozpoczęcie życia od nowa i zapewnienie sobie szczęścia w przyszłości. *Przygotowania do obchodów Nowego Roku zaczynają się od susu-harai, czyli porządków domowych. Dzięki nim dom ma wejść w nowy rok oczyszczony ze złych wspomnień. *Bardzo istotne są dekoracje. Po obu stronach wejścia do domu ustawiane są kado-matsu – ozdoby złożone z trzech ostro przyciętych bambusów związanych słomą ryżową i przystrojonych gałązkami sosny. W kado-matsu mieszka oshigami, bóstwo zapewniające dobrobyt i urodzaj.
*Inną dekoracja jest shime-nawa, czyli wisząca kompozycja ze słomy ryżowej i poskręcanego w zygzakowaty wzór papieru. Ma ona odganiać złe duchy.	*Kagamimochi – czyli kolejna ozdoba, składa się zazwyczaj z dwóch okrągłych mochi umieszczonych na sobie oraz pomarańczy daidai.
	*Wcześniej przygotowuje się także niektóre potrawy np.: ryżowe ciasteczka mochi, jedzone razem z zupą zōni oraz toso, czyli ceremonialnym, ostrym sake z dodatkiem ziół.
*Przed shōgatsu należy też wysłać okolicznościowe kartki z życzeniami, które nazywają się nenga-jō. Dzięki niezawodnej japońskiej poczcie, kartki dostana doręczone dokładnie 1 stycznia. *Wszystkie przygotowania muszą zostać zakończone przed nocą 31 grudnia. Wieczór poprzedzający shōgatsu tradycja nakazuje spędzić z rodziną. W czasie Nocy Noworocznej Japończycy odwiedzają świątynie lub oglądają programy noworoczne w telewizji.　Np. Bardzo popularny jest program Kohaku Uta Gassen, który jest swego rodzaju przeglądem trendów muzycznych minionego roku.
*Symbolicznym wydarzeniem jest 108 uderzeń świątynnych dzwonów (joya-no kane). Ich bicie ma wypędzić stary rok i przynieść szczęście w nowym. Liczba 108 jest istotna w buddyzmie, a 108 uderzeń dzwonu ma oznaczać oczyszczenie z 108  złudzeń i cierpień z odchodzącego roku.	*Drugi dzień obchodów Nowego Roku wiąże się z wieloma tradycjami i obyczajami.　Bardzo istotne jest jedzenie. Przygotowywanie jedzenia w 1 dzień roku było zawsze tabu, spożywa się więc wcześniej przygotowane dania. Jest ich wielka różnorodność i są zazwyczaj mocno doprawione.
Tradycyjnie w pierwszy dzień roku wręcza się dzieciom podarki, czyli o-toshidama. Są to zwykle pieniądze włożone w koperty. Zwyczaj ten zobowiązuje do dawania prezentów nie tylko własnym dzieciom, ale także tym pochodzącym z zaprzyjaźnionych rodzin. Noworoczny poranek to także czas, gdy roznoszone są kartki z życzeniami. Tego dnia należy także obowiązkowo odwiedzić świątynie.	*hatsu-yume – dosł. pierwsze marzenie senne i wróżba, dotycząca interpretacji snu z nocy 1 na 2 stycznia, pomyślność zapewnia sen o górze Fuji, zielu oberżyny, sokołach i jastrzębiach; *hatsu-ni – przyjęcie przez właścicieli sklepów pierwszego towaru w roku; kaki-zome – pierwsza kaligrafia, przedstawia ona często noworoczne postanowienie; Shōgatsu jest także czasem zabawy i odpoczynku. Tradycyjne noworoczne gry to: *hane-tsuki – rodzaj japońskiego badmintona, odbijanie paletką specjalnej lotki, popularne wśród dziewczynek; tako-age – puszczanie latawców;

*karuta – gra karciana, jej znajomość świadczy o wykształceniu i wiedzy. Polega na połączeniu w pary 200 kart ilustrowanych fragmentami poematów, przysłów, portretami postaci historycznych i rysunkami kwiatów. Sędzia odczytuje część tekstu, a gracze muszą odszukać jego zakończenie. Wygrywa ten, kto pierwszy pozbędzie się wszystkich kart, a przegrany zakłada worek na głowę.